İşlenmiş yada paketli gıdalarda birçok değişik katkı maddesi bulunabiliyor. Paketli gıdalarda en fazlaca bulunan katkı maddeleri nedir? Ve ne kadar tehlikeliler? İşte ayrıntılar…
Günümüzde uzun süre dayanan birçok paketlenmiş ürün bulunuyor. Bunların bir çok son aşama işlenmiştir ve bu yüzden, gerçekte ne kadar güvenli ve sıhhatli oldukları sorusu ortaya çıkmaktadır.
Endüstriyel gıdaların üretimi esnasında özelliklerini bozulmadan koruyabilmeleri için ürünleri muhafaza etme, koruma, aroma verme, renklendirme benzer biçimde çeşitli işlevleri yerine getirecek bazı maddeler eklenmiş olur. Bunlar besin katkı maddeleridir. Bu maddelerin hepsi bileşik katkı maddeleri, şu demek oluyor ki kimyasal olarak üretilmiş maddeler değildir, bazıları aslen bitkisel yada hayvansal kaynaklı naturel katkı maddeleridir. Sadece, suni maddelerin kullanımı daha çok tercih edilmektedir.
Besin katkı maddesi nedir?
Besin katkı maddesi, çoğu zaman kendi başına bir besin olarak tüketilmeyen ve gıdanın karakteristik bir bileşeni olarak kullanılmayan, gıda kıymeti olan yada olmayan, üretim, işleme, hazırlama ve paketlemede gıdaların bileşenleri haline gelen maddelerdir.
Besin katkı maddeleri, ürünlere kasıtlı olarak eklenmiş olur. Sadece eklenmeden ilkin bir takım saflık gereksinimini karşılamaları gerekir, şu demek oluyor ki besin üretiminde kullanılmaya uygun belirli kimyasal ve fizyolojik özelliklere haiz olmalıdırlar.
Ürünlerin etiketlerinde besin katkı maddeleri belirtilir. Katkı maddeleri çoğu zaman öncesinde E harfi ile atanan sayısal kod ile gösterilir. Mesela: karotenoidler, var ise “boya: karotenoidler” yada “boya: E160a” olarak etikette belirtilecektir.
En fazlaca kullanılan 8 katkı maddesi
300’den fazla katkı maddesine izin verilir, sadece hepsi kullanılmaz. Gıdalarda yalnızca 8 katkı maddesi çoğunlukla kullanılı.
Sitrik asit (E330)
Asitlik düzenleyicidir ve ürünlerin yüzde 23’ünde bulunur. Mesela tütsülenmiş etler ve konserve meyvelerin bir çok sitrik asit ihtiva eder. Tolere edilebilir bir katkı maddesi olarak kabul edilir.
Modifiye nişastalar
Modifiye nişasta kategorisinde 10’dan fazla değişik katkı maddesi bulunur. Koyulaştırma için faydalıdır. Ürünlerin yüzde 22’sinde bulunur. Mesela baharatlı sosların tamamına yakını modifiye nişasta ihtiva eder. Türüne bağlı olarak güvenilir, tolere edilebilir yada önerilmeyen katkı maddesi olarak kabul edilir.
Lesitin (E322)
Lesitin bir emülgatör maddedir. Emülgatör maddeler gıdada yağ ve su benzer biçimde birbiri ile karışmayan iki yada daha çok maddenin iyi karışmasını sağlamak amacıyla kullanılırlar. Çikolata ve çikolata ürünlerinin yada bebek sütlerinin ve tahıl barlarının tamamına yakınında bulunur. Tolere edilebilir bir katkı maddesi olarak kabul edilir.
Yağ asitlerinin mono ve digliseritleri (E471)
Emülgatörler yada jelleştirici maddeler olarak kullanılırlar. Ürünlerin yüzde 15’inde, dondurma ve şerbetlerin tamamına yakınında, ekmeklerin ve kahvaltılık tahılların yarısında bulunurlar. Tüketimi önerilmeyen katkı maddeleri arasındadırlar.
Askorbik asit (E300)
Askorbik asit, C vitaminidir. Gıdaları güçlendirmek için kullanılır. Ürünlerin yüzde 13’ünde bulunur. Kullanımı güvenilir olarak kabul edilir.
Ksantan sakızı (E415)
Ürünleri kalınlaşma amacıyla kullanılır. İşlenmiş gıdaların yüzde 13’ünde bulunur. Tüketimi eolere edilebilir bir katkı maddesi olarak kabul edilir.
Guar zamkı (E412)
Kıvam verici olarak kullanılan bir öteki maddedir. Ürünlerin yüzde 12’sinde bulunur. Tüketimi eolere edilebilir bir katkı maddesi olarak kabul edilir.
Karragenan (E407)
Jelleştirici maddedir. Her 10 işlenmiş gıdadan birinde bulunur. : ürünlerin %10’unda bulunur. Tüketimi eolere edilebilir bir katkı maddesi olarak kabul edilir.
Bahsedilen katkı maddelerinin tümü bazı gıdalarda bir arada bulunabilir ve ne yazık ki tamamen zararsız değildirler. Bunlar esas olarak bir gıdanın dokusunu iyileştirmek için yararlı maddelerdir ve bu yüzden sıhhat amacıyla kullanılmazlar.
Katkı maddelerinin bulunmuş olduğu en fena ürünler ise dondurulmuş tatlılar, şarküteri ürünleri, dondurmalar ve şerbetlerdir. Bu gıdalarda 10 katkı maddesi bile bir arada bulunabilir. Bunlar ek olarak küçüklere yönelik gıdalarda da fazlaca bulunur.