Vücudun üretemediği ve kesinlikle dışarıdan gıda yöntemiyle alınması ihtiyaç duyulan B12 vitamini genel sıhhat için birçok dirimsel işlevde yer ediniyor. B12 Vitamini nedir, ne işe yarar, nerelerde bulunur?
B12 vitamini yada bir öteki adıyla kobalamin, kırmızı kan hücrelerinin oluşumu benzer biçimde çeşitli dirimsel süreçlerde yer alır. Ek olarak sinir sisteminin sağlığı ve işleyişi için lüzumlu bir vitamindir.
Vücut B12 vitamini üretmetez, bu yüzden B12 vitamini kesinlikle besinlerle alınmalıdır. Vegan ve vejetaryenlerde B12 vitamini eksikliği riski yüksektir. B12 vitamini bir tek hayvansal kaynaklı gıdalarda bulunur.
B12 vitamininin ana biyokimyasal görevi, folat ile beraber DNA ve RNA’nın replikasyonuna aracılık ederek hücre yenilenmesini sağlamaktır. Ek olarak birçok molekülün metabolizmasına enerjinin geliştirilmesi ve üretilmesine destek olarak devreye girer.
B12 vitamini, kırmızı kan hücrelerinin gelişimi için oldukca önemlidir ve homosistein metabolizmasına katılır. Fazla olması halinde kalp damarlarında hasara yol açabilecek bu homosisteini zararsız bir amino asit olan metiyonine çevirerek kalp krizi riskini azaltır.
Ek olarak merkezi sinir sistemi fonksiyonları ve dopamin ve noradrenalin üretimi için önemlidir.
Günlük B12 vitamini ihtiyacı
Tavsiye edilen B12 vitamini alımını günde 2,4 mcg’dir.
Bu kıymet hem erkekler hem de bayanlar için tavsiye edilirken, bu vitaminin anne sütünde ideal oranda bulunmasını sağlamak için hamilelikte 2,6 mcg/gün’e ve emzirme döneminde 2,8 mcg/gün alınması gerekir.
B12 vitamini eksikliğini gösteren 10 emare
Kanda bulunan B12 vitamini miktarını denetlemek için kolay bir kan testi yeterlidir. Düzgüsel değerler 197 ila 771 pg/mL arasındadır.
180 pg/ml’nin altındaki bir kıymet megaloblastik anemi ve periferik nöropatilere niçin olabilir. 150 ile 400 pg/mL içinde değerlere haiz hastalar sınırda kabul edilir.
Eksikliğin mühim emareleri, olgunlaşmamış kırmızı kan hücrelerinin oluşumuyla beraber megaloblastik anemi ve nöropatidir.
B12 vitamini eksikliği bu emarelere niçin olabilir:
– Bitkinlik ve güçsüzlük,
– Kabızlık,
– İştah ve kilo kaybı,
– Megaloblastik anemi,
– Ellerde ve ayaklarda uyuşma ve karıncalanma benzer biçimde sinir sistemi bozuklukları.
– Denge sorunları,
– Depresyon
– Bellek bozuklukları,
– Bunama,
– Ağızda yada dilde ağrı.
Uzun soluklu B12 vitamini eksikliği, anemisi olmayan kişilerde bile sinir sistemine zarar verebilir, bu yüzden mümkün olan en kısa sürede eksikliği tamamlamak gerekir.
B12 vitamini açısından varlıklı besinler
B12 vitamini doğada bir tek bazı mikroorganizmalar tarafınca sentezlenir ve yüzeyini dolduran mikroorganizmalar haricinde nebat kaynaklarında bulunmaz, sadece hayvansal kaynaklar zengindir.
Ek olarak kısmen alglerden sentezlendiğinden, veganlar tarafınca rejimlerini desteklemek için kullanılan takviyelerde yada güçlendirilmiş gıdalarda azca oranda bulunur.
B12 vitamini açısından varlıklı besinler:
– Karaciğer (23 mcg/100 gr)
– Yağlı deniz balıkları (3 mcg/100 gr)
– Somon (16 mcg/100 gr)
– Yumurta (sarısında 7 mcg/100 gr)
– Sığır ve kuzu eti (2 mcg/100 gr)
– Süt ve süt ürünleri (2 mcg/100 gr)
B12 vitamini emilimini engelleyebilecek durumlar
Alkol yada C vitamini benzer biçimde B12 vitamininin biyoyararlanımını azaltabilecek bazı bileşiklere dikkat etmek gerekir.
Bazı ilaçlar da B12 vitamini emilimini azaltabilir. Bunlar, proton pompa inhibitörleri ve antasitler benzer biçimde midede etkili ilaçlardır. Mide asiditesini azaltarak midenin pH’ında B12 ile intrinsik unsur içinde bağlantıya izin vermeyen bir dengesizlik oluştururlar. B12’nin bağırsak tarafınca emilmesi için bağlanma gereklidir.
Mutfakta B12 vitamini
B12 vitamini ısıya dayanıklı bir vitamindir. Bu, pişirmenin biyoyararlanımını azaltmadığı anlamına gelir. Sadece, bilhassa C vitaminine karşı hassastır, bu yüzden B12 açısından varlıklı yiyecekleri limon benzer biçimde C vitamini açısından varlıklı besinlerle birleştirmemek gerekir.
B12 vitamininin mühim oranda alınabilmesi için et yada balık bazlı ana yemeklerin tercih edilmesi daha doğru olacaktır. Etler içinde, başta dana karaciğeri olmak suretiyle sakatatlar ve kırmızı etler B12 vitamini açısından zengindir.
Megaloblastik anemi ve pernisiyöz anemi
B12 vitamini eksikliği, büyümüş düzgüsel kırmızı kan hücreleri ile karakterize bir hastalık olan megaloblastik aneminin bir nedenidir. Folat eksikliği yada çeşitli metabolizma bozuklukları dahil olmak suretiyle megaloblastik aneminin başka potansiyel sebepleri de vardır. Sebebi B12 vitamini eksikliği ise B12 takviyeleri ile tedavi edilir.
Pernisiyöz anemi ise normalde midede bulunan bir madde olan intrinsik unsur eksikliğinden meydana gelen bir anemi şeklidir. B12 vitamini vücut tarafınca emilmeden ve kullanılmadan ilkin intrinsik faktöre bağlanır. İntrinsik unsur eksikliği, vitaminin düzgüsel emilimini engeller ve pernisiyöz anemiye niçin olabilir. Pernisiyöz aneminin tedavisi çoğu zaman yaşam boyu sürer, B12 vitamini takviyeleri kas içinden, burun içinden yada ağızdan verilir.