Devamlı fizyolojik ve zihinsel stres bir tek vücut için negatif sonuçlar doğurmakla kalmaz, hem de ruh sağlığını da büyük oranda etkisinde bırakır. İşte kronik stresin tüm tesirleri ve rahatlamanın yolları.
Stresin altında vücut, performansı çoğaltmak için birçok değişik hormon salgılar. Bu hormonlar vücudu tehlikeden uzak tutmayı, stresle savaşmayı ve ruhsal stresle baş edilmesini sağlar. Bunu yaparken, vücut mevcut tüm enerji rezervlerini harekete geçirir.
Stres hormonları kortizol ve adrenalin vücudu tetikte meblağ. Gerilim yükselir, kalp daha süratli atar, kaslar gerilir. Mevcut süratli yaşam tarzları bir çok vakit tam bir stres tepkisi ve çözümü yaşama fırsatı sağlamaz. Bunun yerine çoğu zaman sonu öngörülemeyen, devamlı bir muhteşem durum yaşanıyormuş benzer biçimde davranılır. Birçok şahıs stres hormonlarını hakkaten özgür bırakmak yada gerçek sorunları çözmek için vakit ayıramıyor ve sakinleşemiyor.
KRONİK STRESİN VÜCUDA ZARARLARI
Stres devamlı fena değildir. Stres, vücudu koruma ve herhangi bir şeyi başarma motivasyonunu sağlar. Belli bir stres düzeyi, çevreye uyum sağlamaya ve yüksek düzeyde performans elde etmeye olanak tanır. Sadece vücudu birçok negatif şekilde etkileyen kronik stres büyük bir sorundur.
Emek harcamalar, orta yaşlarındaki kronik stres ve yüksek kortizol düzeylerinin beyinde küçülmeye yol açtığını ve bellek bozukluğuna niçin olabileceğini gösteriyor.
Peki, iyi stres yada kronik stres iyi mi ayırt edilir? İşte kronik stresin yaşam kalitesi ve genel sıhhat üstündeki tesirleri.
Kalp Krizi ve Nüzul Riskini Artırır
Şimdiye kadar meydana getirilen araştırmalarda kronik stres ile artan kalp krizi, nüzul ve kalp hastalığı riski içinde direkt bir bağlantı kurulamadı. Sadece, emek harcamalar kronik stresin bu hastalıklar için risk faktörleri üstünde bir tesiri bulunduğunu doğruluyor.
Stres, kalp kasılmaların enerjisini arttırır, damarları daraltır ve kalp atış hızını etkisinde bırakır. Stres ek olarak tansiyonu yükseltir. Kronik stres, iltihaplanma riskini artırdığı için damarların duvarına zarar verir.
Yüksek gerilim, nüzul için en büyük risk faktörüdür. Yüksek düzeyde stres ek olarak aterosklerozu kötüleştirebilir ve hem de nüzul için bir risk faktörüdür.
Yaşlanma Sürecini Hızlandırır
Stres, acil olarak kabul edilmeyen birçok fizyolojik süreci kesintiye uğratır. Bir örnek, derideki kan dolaşımının azalmasıdır, görünümünüzü etkisinde bırakır. Sadece daha da ciddi olan şey, beynin yaşlanma sürecini etkileyen kronik strestir. Yaşlandıkça beyin hücreleri kaybedilir. Toksinler, sağlıksız beslenme, egzersiz eksikliği ve toplumsal temas kaybı da beyin hücrelerinin ölümünü tetikler. Stres, toksinlerin kan-beyin bariyerini geçmesini kolaylaştırır ve kortizol hipokampusa zarar verir. Bu beyin fonksiyonu, öğrenme kabiliyeti ve hafızayı büyük seviyede etkisinde bırakır.
Alzheimer hastalarında çoğu zaman bozulmuş bir kan-beyin bariyeri görülür. Bu durum beyin yaşlanmasını hızlandırır. İleri yaşlarındaki yetişkinler üstünde meydana getirilen bir araştırma, hastalarda yüksek kortizol seviyeleri olduğunda hipokampusun yüzde 14 oranında küçüldüğünü gösteriyor. Bu hastalar, eski şeyleri anımsama yada yeni beceriler öğrenme kabiliyetlerinde mühim bir düşüş gösterdi. Başka bir çalışmada, hipokampusun boyutunun Alzheimer hastalığının ilerlemesiyle bağlantılı olduğu ortaya çıktı.
Kronik stres ek olarak artrit, kalp ve damar hastalıkları ve osteoporoz açısından da erken yaşlanmayı tetikler.
Ruh Halini ve İlişkileri Etkisinde bırakır
Devamlı stres uyku düzenini etkileyebilir, sinirliliğe, yorgunluğa ve konsantrasyon bozukluğuna yol açabilir. Netice olarak, rahatlayamaz ve kendinizi endişeli hissedebilirsiniz. Depresyon çoğu zaman kronik stresin peşinden ortaya çıkar. Tüm bunlar yaşam standardını düşürür ve toplumsal çevreyle olan ilişkileri de etkisinde bırakır. Kronik stres umarsızlık ve denetim kaybı duygularıyla da ilişkilidir.
Cinselliği ve Üreme Sistemini Etkisinde bırakır
Kronik stres, hanımlarda cinsel isteği azaltır ve erkeklerde erektil disfonksiyona niçin olabilir. Kronik stres, PMS’nin sertliğini de artırabilir ve hanım doğurganlığını etkileyebilir. Hamilelik esnasında stres, daha yüksek erken doğum ve düşük riski ile ilişkilidir. Hamilelik sırasındaki stres ek olarak bebeğin doğumdan sonrasında stresle iyi mi başa çıkacağını da etkisinde bırakır. Kronik stres, menopoz esnasında meydana gelen hormonal ruh hali değişimlerini de şiddetlendirebilir.
Bağımlılıkları Tetikleyebilir
Birçok insan kronik stresle ilişkili negatif duygulardan kaçmaya çalışır ve geçici olarak dopamin ve serotonin seviyelerini artıran sakinleştirici tesirleri olan davranış ve alışkanlıklara yönelir. Alkol, tütün ve uyuşturucular çoğu zaman stresle başa çıkmak için kullanılır. Yiyecek bağımlılıkları, kumar, bağımlılık meydana getiren tv ve video oyunu kullanımı da yaygın stres yönetimi alışkanlıklarıdır. Tüm bu alışkanlıklar, uzun vadeli problemi şiddetlendirebilir ve zihinsel ve fizyolojik sağlığı etkisinde bırakır.
Beyne Zarar Verir
Kronik stres konsantre olma kabiliyetini ve performansı bozar ve beyni hata halletmeye daha yatkın hale getirir. Kronik stresin bellek ve öğrenme kabiliyeti üstünde yıkıcı tesirleri vardır. Kronik stres beyin hücrelerini öldürür. Araştırmalar, travma sonrası stres yaşayan kişilerde beynin bellek merkezi olan hipokampusun yüzde sekiz oranında küçüldüğünü ve stresin bilhassa evlatların öğrenme kabiliyetini etkilediğini gösteriyor.
Stres hormonu kortizol, bir stres tepkisi esnasında glikozu kaslara yönlendirir ve beyne daha azca enerji bırakır. Kortizol ek olarak hormonların işleyişine müdahale ederek beyin hücreleriyle iletişimi bozar. Stres ek olarak anıları anımsama kabiliyetini bozar ve yenilerini saklamayı engeller. Araştırmalar, kronik olarak yüksek kortizol seviyelerine haiz orta yaşlı insanlarda beynin küçüldüğünü doğrulamaktadır.
Bağışıklığı Düşürür
Kronik stres, bağışıklığı düşürerek enfeksiyonlarla gerektiği benzer biçimde savaşım edilmesini engeller. Kronik strese haiz insanoğlu enfeksiyonlara karşı oldukça daha hassastır. Soğuk algınlığı yada grip semptomlarının sertliği de stresli kişilerde devamlı artıyor benzer biçimde görünür.
Stres ek olarak bağışıklık sisteminin zararı olan bir halde aşırı yüklenmesini de tetikleyebilir. Stres vücutta iltihaplanmayı tetikler. Bağışıklık sistemi vücutta stresin niçin olduğu hasara tepki verebilir ve iltihaplanmayı tetikleyen sitokinler olarak malum bir bağışıklık tepkisi gönderebilir. Bu bileşikler, sıhhatli hücrelere müdahale edebilir. Araştırmalar, iltihabın astım ve diyabetten kanser ve kalp hastalıklarına kadar birçok hastalıkla ilişkili olabileceğini gösteriyor.
Kilo Alımını ve Sindirim Bozukluklarını Tetikler
Stresli durumlarda vücut sindirimi kapatır. Kronik stres bundan dolayı bir takım sindirim bozukluğuna niçin olur. Şişkinlik, kramp, kabızlık ve ishal stresin yaygın belirtileridir. Mide ekşimesi ve irritabl bağırsak sendromu da bu emarelere dahildir. Stres, mevcut ülserleri ve inflamatuar bağırsak hastalığını şiddetlendirebilir.
Kortizol, tehlikeli göbek yağlarının birikmesine de katkıda bulunur ve yağlı, tuzlu ve şekerli yiyeceklere yönelik iştahı artırır. Sağlıksız karbonhidratlar yiyecek, stres tepkisi esnasında ortaya çıkan davranış kalıplarının yanı sıra hormonal dengesizlikleri azaltan sakinleştirici bir etkiye haizdir. Ne yazık ki, bu bir alışkanlık haline gelebilir ve diyabet ve kalp hastalığı benzer biçimde öteki durumlara yol açabilir.
Vücut Ağrılarını Şiddetlendirir
Araştırmalar baş, eklem ve kas ağrılarında ağrı yoğunluğu ile kronik stres içinde bir bulunduğunu gösteriyor. Stres, mevcut artrit hastalığı esnasında ağrının yanı sıra sırt ağrısını da tetikler. İşle ilgili stresin sırt ağrısı ile ilişkili olabileceği bilinmektedir. Stres ek olarak gerilim tipi baş ağrılarına niçin olur ve bu tür baş ağrılarının sıklığını artırır.
Cildi, Saçı ve Dişleri Etkisinde bırakır
Strese bağlı hormonal dalgalanmalar esnasında ciltte kan dolaşımı bozulur, cilt, saç ve dişler etkilenir. Egzama yaygın bir yan etkidir. Akne, kurdeşen, sedef hastalığı, gül hastalığı, saç dökülmesi ve diş eti hastalığı benzer biçimde durumlar da stresle ilişkilidir.