Bilhassa kızartmalarda kullanılan ayçiçek yağının sıhhatli olup olmadığını, kalori ve gıda değerlerini, özelliklerini ve faydalarını derledik…
Ayçiçek yağı yalnız mutfakta değil, kozmetik alanında da yaygın olarak kullanılan bir yağdır. Sıhhat için yararlı olan çoklu doymamış yağ asitleri açısından varlıklı bir yağdır. Bu yağ, oldukça eski bir nebat olan, ayçiçeği bitkisinin tohumlarından elde edilir.
Ayçiçek yağı da öteki bitkisel yağlar şeklinde kimyasal çözücüler kullanılarak tohumlardan ekstrakte edilerek yada sıcak yada soğuk presleme kanalıyla elde edilir. Hem kimyasal süreçler hem de yüksek sıcaklıklarda presleme, yağın besinsel özelliklerini kaybetmesine niçin olur. Şu sebeple üretim aşamasında yağın tüketime uygun hale getirilmesi için asitten arındırma, koku yok etme ve renk değişiklik yapma şeklinde daha ileri arıtma işlemlerinden geçmesi gerekir.
Bir tek soğuk presleme ile gıda açısından güvenli bir ürün elde edilebilir. Piyasada hem kimyasal olarak çıkarılmış rafine yağ hem de soğuk pres kanalıyla elde edilmiş yağ bulmak mümkündür. Her ikisi de besin tüketimi için uygundur, sadece elbet yalnız soğuk pres ayçiçeği tohumlarının tüm faydalarını sağlar.
Ayçiçek yağının gıda değerleri
Bitkisel bir yağ olan ayçiçek yağı, çeşitli mineraller ve E vitamini ihtiva eder. İçerdiği tağların ortalama yüzde 11’i doymuş yağ asitleri ve geri kalanı mono (çoğunlukla oleik asit) ve çoklu doymamış (linoleik ve alfa linoleik asit) yağ asitleridir.
Tüm yağlarda olduğu şeklinde kalorisi yüksektir, 100 gram ayçiçek yağı ortalama 900 kaloridir. Bundan dolayı aşırı miktarlarda kullanılmamalıdır.
100 gr ayçiçek yağının gıda değerleri şu şekildedir:
Kalori: 900 kcal
Karbonhidrat: 0 gr
Protein: 0 gr
Yağ: 99,9 gr
Demir: 0,1 mg
Bakır: 0,01 mg
E vitamini: 49,2 mg
Ayçiçek yağının yararları
Ayçiçek yağı, yağ asitleri, E vitamini ve minerallerin varlığı yardımıyla kalp ve damar sisteminin yanı sıra cilt ve bağışıklık sistemi sağlığına da iyi gelir. Ayçiçek yağının yararları şunlardır.
Kolesterol seviyelerini düşürür
İçeriğindeki doymamış yağlar yardımıyla ayçiçek yağı, kandaki kolesterol ve trigliserit düzeylerini düşürmeye destek sunar.
Kuvvetli antioksidanlar sağlar
Ayçiçek yağı, hücresel yaşlanmaya yol açan özgür radikallerin oluşumunu önlemede ve bunlarla savaşmada yararlı bir antioksidan etkili vitamin olan E vitamini ihtiva eder. Bu antioksidan tesir, hücrelerin korunmasına ve iltihaplı hastalıkların önlenmesine destek sunar.
Cilt sağlığını iyileştirir
Cilde uygulandığında ayçiçek yağı, irin önleyici ve antioksidan tesir gösterir ve cildin koruyucu bariyerini onarmaya destek sunar. Ek olarak epidermiste en oldukça bulunan hücreler olan keratinositlerin çoğalmasını ve yenilenmesini sağlar.
Bağışıklık sistemini sağlamlaştırır
Ayçiçek yağında bulunan iyi yağlar, hücre zarlarının temel bileşenleri olarak bağışıklık sistemi de dahil olmak suretiyle hücreleri güçlendirmeye destek sunar.
Bağırsak sağlığı için iyidir
Ayçiçek yağında bulunan hem linoleik asit hem de E vitamini bağırsak mukozasının korunmasına destek sunar. Ek olarak kabızlığı önler.
Antibakteriyel tesir gösterir
Ayçiçek yağında iyi miktarlarda bulunan fenolik bileşikler, bilhassa cilt enfeksiyonlarına karşı antibakteriyel özellikler gösterir.
Diyabet yönetiminde faydalıdır
Diyabette yalnız şeker tüketimine değil, bununla birlikte yağ tüketimine de oldukça dikkat edilmelidir. Makul miktarlarda kullanılırsa ayçiçek yağı ve ek olarak zeytinyağı, ihtiva ettiği yüksek doymamış yağlar yardımıyla diyabet yönetimine destek sunar.
Ayçiçek yağı ne kadar kullanılır?
Soğuk sıkım ayçiçek yağı, tıpkı zeytinyağı şeklinde yiyeceklere tat vermek için pişmeden olarak kullanılabilir. Averaj sıhhatli bir insan için günlük tavsiye edilen yağ miktarı ortalama 30 gram, şu demek oluyor ki toplamda ortalama 3 yiyecek kaşığıdır. Bu miktar aşılmamalıdır.
Hem sızma zeytinyağı hem de ayçiçek yağını rejiminize aynı anda dahil edebilirsiniz. Toplam 30 gram miktara kesinlikle uyulmalıdır. Genel olarak sızma zeytinyağı besleyici ve yararlı özelliklere haiz bir besin olduğundan, zeytinyağının tamamen ayçiçek yağı ile değiştirilmemesi önerilir.
Ayçiçek yağı kızartmaya uygun mu?
Soğuk sıkım ayçiçek yağı, soğuk presleme ile elde edilmesine ve bu yüzden yararlı besinler açısından varlıklı olmasına karşın, düşük bir dumanlanma noktasına (ortalama 130 aşama) haiz olduğundan kızartma için uygun değildir. Bundan dolayı yüksek kızartma sıcaklıklarına maruz kaldığında toksik bileşikler salabilir.
Kızartma için uygun bir yağ, dumanlanma noktası ortalama 230 aşama olan yüksek oleik ayçiçek yağıdır. Sadece genel olarak sızma zeytinyağı da kızartma için kullanılabilir.
Ayçiçek yağı yiyecek pişirmede iyi mi kullanılır?
Ayçiçek yağının mutfakta yapılabilecek en iyi türü pişmeden ve soğuktur. İyi bir organik ve soğuk sıkım ayçiçek yağı satın aldıysanız, onu salatalarda ve patlıcan, biber ve kabak şeklinde pişmiş sebze yemeklerinde kullanabilirsiniz. Ek olarak mayonez şeklinde soğuk sosların hazırlanmasında da mükemmeldir.
Ayçiçek yağı, oldukça kırılgan bir tada haiz olduğu ve tatlıların tadını değiştirmediği için endüstriyel tatlı ürünlerde yaygın olarak kullanılmaktadır. Bundan dolayı evde de margarin yada tereyağı yerine tatlılarda kullanılabilir. Bu tatlıların hamurları yüksek sıcaklıklara maruz kalacaksa, yüksek oleik ayçiçek yağı kullanmak daha iyidir.
Tereyağı yerine kullanılacak ayçiçek yağı miktarı, çoğu zaman tereyağı miktarının eksi yüzde 20’si olarak kullanılır. Kısaca 100 gram tereyağı yerine 80 gram sıvı yağ kullanılabilir.
Ayçiçek yağı mı zeytinyağı mı?
Beslenme açısından değerlendirildiğinde sızma zeytinyağı ve soğuk sıkım ayçiçek yağı, bazı farklılıkları olsa bile mükemmeldir. Zeytinyağı, tekli doymamış bir yağ asidi olan oleik asit açısından bilhassa zengindir, ayçiçek yağı ise daha azca oleik asit ihtiva eder, sadece daha çok çoklu doymamış yağ asitlerine haizdir.
Öte taraftan ayçiçek yağının çoğunlukla işlenmesi, hem besleyici özelliklerini hem de ayçiçek yağı için genel olarak zeytinyağından daha yüksek olan E vitamini içeriğini kaybetmesine niçin olur.
Sızma zeytinyağı, muhteşem besleyici özelliklerini kaybetmeden yiyecek pişirmede de kullanılabilir, bu yüzden kesinlikle daha doğaldır.